Lan Asida Nang-eigi Pangal Sonbi Emado
Satish Leishangthem *
Rally against Chin-Kuki Narco-Terrorism at Imphal on 29th July 2023 :: Pix - Khaba Kh
May 3gi nonganlakpa matam aduda karigino khangde eina khangning-ningshingaktuna solli kabi Ashangbam Mineketan Singh gi seireng matek ama,
“Loubuk Lamhang Sangbanwai,
Loibi Chumbang Khanjawai,
Malang Fouroi Epom Lang,
FaraSara Thonjanu.”
Masigi mamang tang amada ei ayukta Eputhou Wangbrel, Numidangwaidana Konthoujam Lairembi Tampha amadi Eputhou Khoriphaba khurumjarui. Numidang waida hallakpa oibana kalengi meisha pudaba aruba malang ga wakhalgi pothapham oiramba Lairembigi warigi hourakphamda ngasidi khongul lijarurure khallubada faorak khiba penjaba, nungaijabado ei ngasisu kanagi maphamdasu khut tamba ngamjaroi. Laiyam ahum asina eingonda kanadasu happikhidriba thouna, thabak pangbada mai paknaba pangal ama happirakhiba malli.
May 7 ta eigi parikha ama lei. Aduna ayukto kayadi pothapham khangde. Ayuktuda lairik ki laimaisingdu amamamta oina fak e ngei, lamaida eriba singdu amamamta oina lousannaba hotnaringeida Mang-golda emung-manung gi meoisingna hainaba tai, “Ngasi meiteisingi ST demand gi mayokta Tribal Solidarity March Rally ama chatkani hai.”
Masidagi ahenba ei karisu tade. Numidang wai pung 5:30 emung-manung dhuk-makruk thaba loinaraklaba matam aduda eigi eyamba amana tammi, “Houjik Churachandpurda Meiteising gi yum mei yamna kan-na chakli.” Masi tabada eina emungda chensinduna phone hangdoktuna yengbada uukhi uheidaba, yengheidaba, tamheidaba, eigi eramdam asidani haibada kijaraba mashak singdo.
Achouba meirina kao angaobagum meiwainaraklaba sing asigi mathakta macha hanjllktabagi mama oibisingi awaba shaktam, mapuroibana thok khiba changlaktabadagi madom mipaijaduna thong-gal marumda wana ngaijaba. Masidagi henna chathiribadi yum mei chak khibagibu khan-gadra leipham leitabagibu khan-gadra natraga meihou langpok maraktuda esa anabagibu khallaga tapna chatkadra potlumsing asina nandi nallabi adubu thouna hanbadi leitabi ema manbi kanglup animakki shaktam.
Karidagi hourak-khibano khangjadraba, atumba mebu ahing nongyaida houdokpada wakhal tadabagum thoklaba eigumba echin-enaosing-gi wakhalsing ase machet mayam thok khibana kanada haidok tamthokludrabasu khllibani makhoina waramgadabado, ayo nahe challamgadabado, lai leite haiduna meoi kayana micheiramgadabado. Numit adudagi houna eramdam asida Internet Service thingkhiba aduna ngasifaoba mapung fana hangdokpa leitri. Adubu masina erang asi nemtharakhibra haibadi nate, hennadum mapangal kankhatllak-khi.
Nonganbagi tang mari asida ei parikhani khanbadi lairadana lairik tamli faoba kaothoktuna thandaba chafuda esing gi emaina leitapham khangdana lengbada makhol thokpagum pukning leitapham khangde, areppa leite. Nongthi nong mang-ngi numitto. Ei emung-manung ga mapanda punna fhamli. Malang taibangse ngasidi efun-funbagum touwi.
Numit masak udaba, uupal-wapal houdaba, akoiba haibado sunglei leitaba taibang amada ei thunglubagum touwi. Ngaihak leiraga awanglomda khut thin-narak e, meikhu amuba pareng kakhtlak e. Nongthi nongmangbagi atiyada amuba meikhuna chaona kakhatlaktuna leichilsing adugi marakta kanagumba ama thirakpagum chaithokhi.khangde taibangse. Houjik ki matamse fanayam chaokhat-tunasu, yum kaya wangnadunasu mamangda oikhiba thoudok amagi fibamdu adumak hek-hek hanjllakpagum touwi.
Amaromda masi mahousa lairembigi kanglon amadi oi; graham na akaknaba matam ama leiraga adumak hanjllkpa, ngasi eigi sumangda leplamba numitna pungja aduda hayeng amuk leplaraba. Adubu meoibadi masagi laibak, masagi mapok ki wari ejaba yaba jeebani. Nang-einabu khanbu khankhrabadi ngangdaba yai fakhiba leirabasu esei ado amuk hanna.
Eina fttaba thabak ama touge khallakpada oi-yetki brain asi athuba debate amadi dialogue tounei. Maduda fattabana ngamhankhidaba asina wakhal yaoba, lairik heijadrabasu, che-kalam paijadrabasu khanthaba ngamba, pukchel chaoba, menungshi leiba meoi ado ngasigi taibang asida hinghoubada matik khwaidagi charani.
Matam amada meoiba jatigi braingi size asi chaorammi amadi intestinal tract asisu yamna sanglammi. Hakchangda sagatliba energy asi hairiba makhoigi saruksingda yamna henna changlammi. Adubu matam kouba meiranbiduna meoiba jatigi kallak-khamhanba, me pijaningdaba, mabuk fttaba wakhalsing asi uba malli, yamna henna charudrabasu yanaba amadi wakhalna henna khanthaba ngamnaba intestinal tract faodi tensinbihankhre.
Wakhal yamna khanthaba ngamba, yamna nungshinana leiba yariba eikhoise karigino tongan-tongan hingningliba, asuk amaga-amaga yengthinariba! Nongmata kangde nang-eina numittudagi houna ngasifaoba me sibagi nattraga sokpagi nattraga masidagi henna kiraba pao kaya taribase.
Engthahanba haibasi achou-ashang sing-gi khongthang na oigani. Pangal sonbi oijarabasu karamba mamana tumhougatlakpa machana maningda thoklubada nongmeina panduna sirabada tumminna machin punsinduna emungda engthana leiba ngamgani! “Only the dead have seen the end of war” haibaduni.
Achou-ashang khradi makhoina tuminna leisinba thouwongbu yaningdaba ut-tuna meeyamna yum mei tharaklani khangbadagi potchei kaya mangjounana mengonda hondoknei, theidoknei hai. Makhoinadi asum touri adubu mangjounana khangjahoudraba amadi potchei hondokpa theidokpa nanghoudraba micham kaya amagi yumdi tanggoi onkhre. Makhoigi kana haidokchadaba wari amadi manglan singdi kana haidoktana, taibang onngamdana wari amadi manglan oina adumak leikhragani.
Adubu houjikti nang-eigi pangal sonbi, laibak thibi emase fibam sokle, yengheidre. Nang-eina emagi seba touduna pothahanduna nungshi channana, wakhal khanthana, engthana punna hingminnaba matam oire. Masi natrabadi eikhoigi chada-naoda kanglupsing asina emagi lamdam asida khongdaba tarikhei,
“Malem Emana Mapham Pibida,
Khongdapham Leita Taibangna Mongpham Oibagumthok,
Punsi Pikhamnakhini.”
Poknapham emana yaiphare.
* This article was published on The sangai express newspaper on July 5, 2023
* Satish Leishangthem wrote this article for e-pao.net
The writer can be contacted at satishleishang(AT)gmail(DOGT)com
This article was webcasted on 10 August 2023.
* Comments posted by users in this discussion thread and other parts of this site are opinions of the individuals posting them (whose user ID is displayed alongside) and not the views of e-pao.net. We strongly recommend that users exercise responsibility, sensitivity and caution over language while writing your opinions which will be seen and read by other users. Please read a complete Guideline on using comments on this website.