One day discussion on Manipur Merger Agreement at Shillong
22nd September, 2019
Shillong Manipuri Students’ Union na organize touduna houkhiba sept. 21st 2019 da Manipur Rajbari , Red Land Shillong da One day discussion on Manipur Merger Agreement amadi Question of Manipuri National Identity hiriba hiramsida khanna neinbagi thouram ama pangthokhre .
Thouram asigi Resource person –
Mr. L. Jadumani, Advocate & Consultative Member, United Committee Manipur (UCM)
Mr. Rk. Bobichand, Deputy Director, Free Press School of Journalism (FPSJ)
Mr. Ningthoujam Munich Singh, President, Manipuri Sahitya Parishad Meghalaya & Regional Director, Indian Council for Cultural Relations (ICCR) ,
loinana presidium members oina Chongtham Thangamba president SMSU ,
Nilakanta pangabam president AAMSU, ,
Rajesh Yumnam former president AIMS ,
Peter Laishram president AMSU,
Salam Akash president DESAM ,
Sazad Bhuiyamayum, Vice president MSF ,
Dhanakumar Ningthouja president SUK
thouram asida saruk yakhi.
Manipur na India gi leingak manungda chankhiba chahi 70 sure. Sanglaba chahi 70 asigi manung asida Manipurisingi punsirolda amadi rajniti gi phibamda, lan thum gi kanglonda ahongba kaya lakkhre. Eikhoigi punsigi phibam kayada akiba tujungba kaya ama faobagi wari singbul leikhre.
Aduga nakal amaromdana Manipur gi ngamkhei, lamdamsigi apunba saktam amasung kanglup ki marakta ungkhatnaba kaya leikhre. Khudingmak asigi marakta Manipurgi naharol kaya thabak supham nompham kahngdabagi kakngaonaduna leiriba kayagi wari kayasu leibak asigi machi khudingmakta leiri.
Ngasigi Manipurgi kayat khudingmakta leiriba amata ngairaba wapham anidi meyamgi pukningda leiriba pendaba amasung akiba haibasini. India da punba numit adudgi manipurgi rajnitigi phida asi ningtamba leibak ama oirambagi chaothokchaba, madugi napal adu thinthakhraga Delhi na leingakpa Part C gi thakta thamlakhi.
Manipur gi sanglaba Civilization amagi yumpham khudingmak thugairaga Chieg Commissioner magi amakhada Manipur asi thamjinkhi. Anouba matamgi leingak haikhiroi haiduna kuina mapung phaba statehood pidana leirakhiba aduna Manipuri khudingmaki thamoida matam chuppada pendaba, lakchakhreda haibagi taksi sonba haibasini.
Ningsingba yai, maning tamba leibak ama oina leiramba aduga British leingakki manungda princely state ama oina leirambadagi nouna maning tamba hanjillakhiba leibak asi Indi agi manungda khwaidagi nemba thakta Part C state oina thamlakhi. Kha nongpok Asia gi manungda anisuba aduga kha thangba Asia dana ahanba oina masagi constitution 1948 ta samba loiduna masigi makhada miyamgi sarkar ama lingkhatkhrabani. Adugumba leingak sasan adu chingthukhiba haibasi apunba Manipurgi pukning wakhalda akanba tason ama thinkhrabani.
Madugi pendab adu ngasi faoba leiri haiba yai. Pendaba kaya aduna maram oirga Manipurgi miyamna itihaski thoudok amada hanjin hanjin khudombi thinduna Manipurna lankhiba asi masira haina hangnari. Aduga amuksu, Manipurgi apunba punsida akiba ama adumak leirakli. 1949 gi September thada Shillong da thokkhiba thoudok aduda Eningthou Budhachandra da ka henna akiba pokhankhibra?
Mahakna Merger Agreement soi tou haiba yadrabadi India na Manipurda landanaba sem sakhi haibasi konna erakpa lairiksingda yorakhi. Aduna Manipur asi akanba saphu amaga sijinaraga lousinnnaba sem sakhi haibasi akiba ama adumak leiri. Aduga amuksu Manipur amasung Assamgidamkta akhan nana samba ain amana lanmida akhanaba sakti piduna lamdam asigi miyamda aki tujungba piduna lakli.
Ain asigi marumda leibal asida masing langngamdraba naha kaya manghankhre, kaya ama supnatagi chingnabada yumpham oiraga hapikhre, kapnabada sibani haiduna machin thiraga kaya amagi punsi lamakhangda thadatpikhre, kaya am,ana awaphamda tahankhre.Masigi akiba sina Manipurgi punsibu laksinduna ngasifaoba leiri.
Pendaba amasung akiba asina tongan-tonganba saktam Manipur miyamgi Rajniti gi lamcahtta fongtokpagi wari akhoina ngasi thengnari. Masigi echel ani asidagi sagtpa miyamgi ehou amasung khonjel kayabu laksinnaba akan akanba saphu piduna lakli. Eilkhoina Manorama mishi gi matungda AFSPA louthoknaba changsinkhiba ehouda sijinnakhiba saphu amsung tamthiba mawongda miyoi kyabu ot-neikhiba ngasifaoba miyamna kaodari.
Manipuri pumbagi thamoida Rose ki misi, Oja Asuri gi wari, Oinam gi mihat, Heirangoithonggi thoudok, Malomda chtthakhiba tamthiba mihat, kaya kaya asi apunba miyam gi punsigi pendaba phongdokpada akiba phangna namthanaba laknabagi khudam ngaktani.
Naha oiraba miyoi lakh akaya thabak supham nompham leitana leiriba, miyoi lakh akaya lairabagi pankhei makhada hingliba kaya asi ngasi ngarang tholakpa wapham natte. Lisang sitna chtharakapa etihaski paring amagi amheini. Manipugi kanglup sinngi marakta amana amabu singnarakliba asi leibak asigi itihasna purakpa phal ama natte, atamnana semlakpa paring amagi thoudoksingni. Thoudok sing asigi mangda thamlaga Manipurga Indiaga anigi marakta enakhiba punsinnabagi yancghe aduda eikhoina khankhiba wakhal adu karino haibasi amuk nouhounana yengab changlak e.
Eng kumja 1949 gi September gi tang 21 da Manipur gi ningthou Maharaja Budhachandra ga India ga yanache ama shillong da soi tounaduna India gi manungda Manipurnamtin tinkhi. Matam aduda India amasung kha Asia leibak singgi marakta tongan-tonganba rajniti gi erang amasung thoudok nparing kaya leikhi. Madugi manungda masana yaba yadaba princely state kaya Insia republic ta mawong ama natraga amada yaohanaba hotnakhi. Madugi thoudang adu India gi yenglaga phajana loukhi haiduna leibak amchasingbu themba amsung lousinnaba ngamnabagidamakta matamdagi India gi home affairs yengsinkhiba Sadar Vallabhai Patel bu Iron Man of India haina mingthol phaoba pikhibani.
1949 gi thoudok paring adu eikhoina masak munna khangduna Anouba matam asida kari thoudang loupham thokpage hainabagi achouba wahang ama thorakle. Ngasigi manipurda Chaona singnariba wapham amdi Naga solution gi mingda Manipur bu machete kaya thokna thugainanaba lakliba asini. Ngamkhei kaihandana thamgani hairagasu leibak manungda machete kaya thokna thugauduna kanglup amaga amaga marakta machete akaya thokna thugairakadoubagi mami ama eikhoina uri.
Leibak asigi assembly gi thak hanthagadaba mawongda rajniti gi arrangement kaya tourakani haibagi Anouba akiba ama eikhoigi amngda lakli. Aduga amuksu lamdam asigi leiriba laan-thumgi samasiya kaya asibu Meiteina jat tahalaga kanba ngamgani haina thajahanduna leibakpu henna piktrhaba thak amada hanthahannaba maikei kharagi lalong yatlakli. Khgudingmak asi mangda thamlaga Manipur gi aroiba masak thoklamba thoudok ama oina eikhoina 1949 gi thoudoksing adu yengsinnaba, neinaba amasung khangminnaba matam yourakle.
Ngasi khannaba asida 1949 bu itihaski thoudok ama oina rajniti gi turning point ama oina amadi leina kayagi hourakpham oina neinapham thok e. India na lamdamasigi phurup sing asigi top toppa identity sing asi muthattuna india da pumyot yotsinkhinaba meesing gi lan (population invention) ama chattharakliba makhoigi racial assimilation gi poram asi kamdouna maiyoknagadage amasung tungdu leitaaba punsi ama phangnanaba karamna maiyok pigadage haibadu taret tara thokna khannaba chumle .
1949 gi September gi tarik 21 da matamdugi Manipur gi maharaja Budhachandra amadi India govt. ki meehut singga Manipur meeyamgi concent yaodana tounakhiba Merger Agreement adubu hourakliba meerolsingna neinapham thok ee. Khanna neinabagi thouram asida Resource person singna mayek shengna ngasi oirakliba Manipur gi tungdu leitraba phibamsing asi meeyamgi ayaba yaodana Manipur na bharat ta namtin tinhalkhibana oirakpa maru amani hainasu tinliba khwai pumnamakki maphamda mamut tana thamkbikhi.
Loinana chahi khudinggi leppa leitana historically significant oiriba mapham shillonggi Red land asida , merger agreement ka mari leinana khanna neinabagi thouram sing pangthokpa ngamnanaba eikhoi punna amata oina khetnaba leitana pangthokminnasi haina Manipur
amadi Assam dagi saruk yaba lakkhiba students union singgi leader singgi amadi saruk yakhiba khwai pumnamakki maphamda SMSU gi president na saruk yakhiba pumnamakki maphamda appeal toukhi.
Thouram asida saruk yakhiba khwai pumnamakna amata oina lepkhattuna MANIPUR gi Ningthou Budhachandra amadi Govt. of India na tounakhiba Merger Agreement yaningde haina slogan laokhi.
Chongtham Thangamba Meetei
President,
Shillong Manipuri Students’ Union,
H.Q. Manipur House,
Red Land,
Laitumkhrah,
Shillong-03
* This Press Release was sent to e-pao.net by Shillong Manipuri Students’ Union who can be contacted at info(DOT)smsu(DOT)shillong(AT)gmail(DOT)com
This Press Release was posted on September 21 2019
* Comments posted by users in this discussion thread and other parts of this site are opinions of the individuals posting them (whose user ID is displayed alongside) and not the views of e-pao.net. We strongly recommend that users exercise responsibility, sensitivity and caution over language while writing your opinions which will be seen and read by other users. Please read a complete Guideline on using comments on this website.