Hwjikki Matamda Moral Value Gi Kanaba
Raveena Begum *
Moral value haibadi eigi behaviour, manner, actions, attitude takpaduni. Value haibasina eigi punsida twriba, setliba, chariba, ngangliba wangang sangang khudingmaksina eigi positive value amasung negative value takee.
Karigumba positive moral value leibbana eigi judgements, choices, desire, relationships asina chingbada afabagi maikeida lakkani amasung any situation lakpa matamda eina mai pakna thengnaba ngamgani. Positive moral value leibna eina achumba lambida chatpa ngamganihaibdi achumba aranbgi khetnaba khaiba ngamgani. Ema epa, ahal laman gi ezat bebhar leigani, lairabasingi mateng pangani.
MORAL VALUE KAMDOUNA semmi?
MAMA MAPAGI THOUDANG :-
Moral value asi angang oiringeidagi hwrakee. Angang oiringeidgi eikhoina afaba-fattabgi khetnababu mayek sengna takpigadabani. Masina maram oiraga angangsingna afa-fattagi marakta leiba khetnabado khangba ngamgani.
Angang khudingmak magi emungda haibdi mama mapa amasung mathak thongbasingna twba lamchat sajat tammi. Maram aduna eikhoina angangsingbu fahange hairabadi lamchat sajat hanna fajahanba tai. Angangsing loinaba matamda fajaba wahei wata sijinnaba tai, makhoiga fajana co operation pinaduna loinaba tai. Working parents singna extra time angangsingi kaithoktuna makhoiga loinabgi matam thamgadabni. Aduga makhoina twba activities khudingmak yensingdabni. Makhoigi stage-stage gi oiba behavioural changes adu yenglaga makhoigi problems mayamdugi matang gyan tahangadabni.
OJAGI THOUDANG-
Schoolsingda moral valuesgi matangda tambigadbni. Oja oige hairabdi ahanbda positive moral values leigadbni. Moral values yaorabdi oja adu angangsinga fajana loinaba ngamgani.. Karigumba angang amana misbehave twrabdi mahakpu fuduna cheiduna warakpagi mahutta mahakpu kwsinduna afa-fattagi matangda takpiduna twduna gyan tahangadabni.
MORAL VALUEGI KANABA
Positive moral value asi yamna maru oi. Marmdi masina eikhoida pukning nungaihalli amasung pukningbu shanti fanghalli. Moral value leibna eigi lamchat sajat fajahalli amasung eibu achumba lambida pubiduna eigi aningba apamba fanghalli.
Moral value leiba haibadi honesty, courage, modesty, forgiveness amasung mioi khudingmakka lunna-chanana leiba ngamba haibni. Hairiba gunsing asi chellabadi atoppa misingna eingonda thajaba hengani, Mioi khudingna eibu nungsibigani amasung eina twb thabak khudingda mai pakkani.
Aduga karigumba compassion oiragdi lairaba amasung awa ana tarabasingda nungsibigani, Makhoibu eina angmaba mateng pangbigani. Eingongda soikhiba lankhiba misingbu eina ngakpiba ngambagi gun chengani. Amana karigumba eise thouna leiragadi eigi emangda lakpa awa-ana maym thengnaba nganmgani.
Aduga modesty oibna maram oiraga eina eigi aningba apamba twba matamda madugi limit cross twhande amasung overconfident natraga reckless oibadgi eibu ngakthokee. ' Panjakhrib maramsing asina moral value asi yamna khngba ymna maru oi. Moral value fajana khngbana eibu afaba matik chaba mi ama oibada mateng pangi
Houjikki chaokhatlaba samaj asida eikhoina aningba apamba khudingmak khudak khudakta fangba ngammi. Adubu chaokhtapa asiga loinana samaj asida moral value hantharkpagi mami tai. Tasengna hairabada eikhoigi lamdam asida crime kaya hengatlakli haibadi drug addiction, women harasemnet, child abuse, mis behaviore of students etc. Asigumba crime mayam asi moral values khangdaba marmna oirakpani. Maram asina eikhoina moral education asi inkhatlakliba angangsingda fajana gyan tahanbigadabni.
Moral education angangsingda tambibada mama mapa amasung ojasingi thoudang yamna chaona lei. Marmdi angangsingda moral value hanthrkliba asi leiriba imungdudagi hwrakpani. Makoigi mam mapana na fajana takpi tambiraktaba maramna oihallakpani. haibadi mama mapa ani working oibana angangsinga punna famduna afa ftta takpi tambibagi matm leite. Marm aduna khanthaba ngamdriba angnagsingna makhoigi aningba apamba loinamk twbagi freedom lei.
Afaba society ama oihanbada moral values adukki matik khangba maru oi. Masi leibana evil crimes kaya thokpadagi kanthokpa ngamgani haibadi violence, greed, hatred and jealousy etc . aduna afaba samaj semge hairabadi eig isagi imungdagi hwna isagi lamchat bhebhar dgi hwrakkadabni. Schoolsingda mora1l education tambiduna students singi lamchat bhebhar semgatkadabni. MAsikhktana eikhoi mioi khudingmak nungaina nungsi chanana santi leina hingba ngamgni.
* Raveena Begum wrote this article for e-pao.net
The writer is a Research Scholar (Statistics) and can be contacted at raveena(DOT)begum(AT)gmail(DOT)com
This article was posted on March 05, 2017.
* Comments posted by users in this discussion thread and other parts of this site are opinions of the individuals posting them (whose user ID is displayed alongside) and not the views of e-pao.net. We strongly recommend that users exercise responsibility, sensitivity and caution over language while writing your opinions which will be seen and read by other users. Please read a complete Guideline on using comments on this website.